11 Ocak 2014 Cumartesi

Dijital Dünyanın İsimsiz Kadınları

İlk bilgisayar programcısının bir kadın olduğunu biliyor muydunuz? Ya da ilk elektrikli bilgisayar olan ENIAC’ın 6 programcısının da kadın olduğunu… Ya da İnternet'in bir annesinin olduğunu… Ya da şu an cep telefonlarının kullandığı sistemlerden birinin mucidinin bir kadın olduğunu… Ya da Bilgisayar Biliminde ilk profesörün bir kadın olduğunu… Ya da bu alanda alınan ilk patentin bir kadına ait olduğunu… “Dijital Dünyada en çok ilham veren 20 kişi” listesine 2 kere üst üste girmeyi başaran ilk ve tek insanın bir kadın olduğunu da bilmiyordunuz değil mi? Karşınızda adını bile belki hiç duymadığınız teknolojik dünyada büyük başarılara imza atmış, ilham veren kadınlar, kadınlarımız…



1. Ada LOVELACE (1815-1852)
Esasen Matematikçi ve Yazar olan Ada, Charles Babbage’ın Analitik Motoru adlı bilgisayarı üzerindeki çalışmaları ile biliniyor. Motor hakkındaki notları, bir makine tarafından işlenmek üzere yazılan ilk algoritmayı içerdiğinden dünyanın ilk bilgisayar programcısı olarak kabul ediliyor. 1970 yılında geliştirilen bir programlama diline de onun onuruna “Ada” ismi verilmiş. Bir ilginç yanı da Şair Lord Byron’ın evliliğini yıkan gayri meşru kızının Ada LOVELACE olması.

2.   Grace Murray HOPPER (1906-1992)
Grace Hopper’ın hayatı da oldukça ilgi çekici. Esasen Matematik ve Fizikçi olan Hopper, ABD donanmasından emekli olan en yaşlı personel ünvanını da elinde bulunduruyor. “Harvard Mark I” bilgisayarının ilk programcılarından biri olan Hopper, bilgisayar programlama dilleri için ilk derleyiciyi de geliştirmiş. İlk modern dillerden biri olan Cobol’un da geliştiricilerinden biri. Şu anda hepimizin diline pelesenk olan Debugger konseptinin de ilk kullanıcılarından. Fortran ve Cobol’un da standardize edilmesine öncülük etmiş. Yani anlayacağınız başarı dolu bir hayatı varmış ki Amerikan Savaş gemisi USS Hopper bile adını ondan almış. 09.12.2013 tarihinde de bu başarılardan olacak ki Google, Hopper anısına bir doodle bile hazırlamıştı.
3. Jean Jennings BARTIK (1924-2011)
Jean BARTIK de esasen bir Matematikçi ve bilgisayarla ilişkisi “ENIAC” adlı çokta popüler olmayan bir proje üstünde çalışan 6 bayan programcıdan bir tanesi olarak başlıyor. Sözü geçmişken ENIAC elektrikle çalışan ve elektronik veri işleme kapasitesine sahip ilk bilgisayar. ENIAC’tan sonra BARTIK, “BINAC” ve “UNIVAC I” bilgisayarlarının yapımında da görev almış. Nerede olduğunu tam hatırlayamasam da adına açılmış bir müze bile bulunmakta. WITI, Computer History Museum ve IEEE Computer Society’de BARTIK’e ödül verip onurlandıran kurumlardan birkaçı. 

4. Radia PERLMAN (1951-)
Radia PERLMAN, MIT mezunu Yazılım ve Ağ Mühendisi. Kendisini “Internetin annesi” ya da Spanning-Tree Protokolünün(STP) yaratıcısı olarak hatırlayabileceğimizi düşünüyorum ama hakkında Türkçe kaynağa henüz rastlayamadığım için bunu çok da düşünmemeliyim sanırım. Ne acı ki halen Intel’de çalışan adını bile bilmediğimiz bu başarılı kadın aslında 2 kere “Dijital Dünyada en çok ilham veren 20 kişi” listesine girmeyi başarmış ve bu listelere üst üste girmeyi başaran ilk insan. Bir de keşke insanlar ölmeden kıymetlerini bilebilsek…

                                                          5. Carol SHAW (1955-)
Carol SHAW, dünyanın ilk kadın bilgisayar oyunu programcısı. Önce ATARI’de Polo (1978) ve 3-D Tic-Tac-Toe(1979) oyunlarını tasarlıyor ardından Activision bünyesine katılıp River Raid adlı oyunu yaratıyor. [İnternette araştırma yaparken birçok Carol SHAW’a rastladığım için yanlış bilgi vermekten korkuyor ve sadece doğruladıklarımı yazıyorum.]

6. Roberta Williams (1953-)
Okuduğum en güzel hikâyelerden biri ve ne yazık ki yine Türkçe kaynak Roberta Williams için de yok. Roberta Williams eşiyle birlikte video oyunları tasarlayan başarılı bir iş kadını, video oyunu tasarımcısı ve yazar( ki bu bi’ nevi bükemediğin eli öpeceksin olmuş, darısı tüm eşi oyun bağımlısı kadınlarımızın başına J ). İlk oyunları “Mystery House(1980)”, bilinen ilk grafik içerikli macera oyunu olarak tarihe geçmiş. İkinci oyunları olan “Wizard and the Princess(1980)” ise grafiklere renkleri eklemiş. Bu çiftin ilk ciddi başarısı ise “King’s Quest(1984-1998)” serisiyle yakalanmış ve almış başını gitmiş. 22 tane oyunu bulunan Williams, her ne kadar emekli olmuş gibi gözükse de 2011’de kendisiyle yapılan bir röportajda eşiyle birlikte sosyal ağlar için bir oyun tasarladıklarını, vakitlerini böyle geçirdiklerini söylemiş. Oyunun adı Old Manor, akıbetini henüz bilmiyorum. 
7.  Carla MENINSKY
Carol SHAW’dan bahsedip ATARI’de çalışan bir diğer kadın programcı olan Carla MENINSKY’den bahsetmemek olmaz. Meninsky’nin annesi bir programcı bu yüzden bu işe erken yaşta başlamış ama Psikoloji okuyarak sağ gösterip sol vurmuş. Bir diğer şaşırtmacası da Atari’de işe başlaması, diplomasının bir işe yaramayacağını bildiği için “Computer Vision” konusunda bir fikir ile Atari’nin kapısını çalmış ve fikriyle işe alınmış. Atari ’deki kariyeri, ödül kazandıran Dodge ‘Em, Warlords, Star Raiders gibi oyun tasarımlarıyla devam etmiş. Atari ’den ayrıldıktan sonra bir süre Electronic Arts(EA) da çalışmış ve sonra Microsoft ile yaşadığı bir problem yüzünden Hukuk okumaya karar vermiş(bilgiler pek net değil ama dedikodular bu yönde). Psikoloji, bilgisayar programcılığı ve hukuk diplomalarını elinde bulunduran Meninsky, röportajlarından anladığım kadarıyla şu anda da “iş neredeyse o alana giderim” kafasında.
8. Sophie(Roger) WILSON(1957-)
Sophie WILSON, Cambridge’den mezun Bilgisayar Bilimcisi ve Matematikçi. Başarıları arasında Acorn Micro-Computer, Acorn Atom’s BASIC programlama dili ve Acorn Replay bulunmakta. 1983 yılında ilk RISC işlemcilerden biri olan ARM için tasarladığı komut setleri 1990 ve 2000lerde en başarılı IP-core olarak görülmüş ve görülmekte. Biraz özel hayat belki ama WILLIAMS transseksüel olmasına rağmen “The most Important Women in Tech History” listesine girmeyi başarmış alanında eşsiz bir insan.
9. Karen SPARCK JONES(1935-2007)
İngiliz Bilgisayar Bilimcisi ve “Information Retrieval” kavramının yaratıcısı. Doğal diller ve “Information Retrieval” alanında pek çok çalışması mevcut, bunlardan en önemlisi günümüzde de arama motorlarında kullanılan IDF.
10. Erna Schneider Hoover (1926-)
Amerikalı Matematikçi olan HOOVER Bell Laboratuvarlarında çalışırken “computerized telephone switching system” adlı bilgisayar ekranı yardımıyla gelen aramaları izleyen bir sistem icat eder. Halen daha da telefonlarda HOOVER’ın sistemi kullanılmaktadır. Bilgisayar yazılımı konusunda alınan ilk patent kendisine aittir ve hayatına pek çok ödül ve başarı sığdırmış başarılı bir kadındır.

11. Rahibe Mary Kenneth Keller (1914-1985)
Belki de hikayeler arasında beni en çok şaşırtanı Rahibe KELLER oldu. Kendisi Bilgisayar Bilimi dalında profesörlük ünvanını alan ilk insan. Erkek egemen Dartmouth College’de BASIC dilini geliştiren takım içerisinde de yer alan Rahibe, Bilgisayar Bilimi dışında Fizik ve Matematik dallarında da geliştirmiş kendisini. Iowa’daki Clarke College’a Bilgisayar Bilimi bölümünü açan ve 20 yıl bu bölümde hizmet veren Rahibe, hayatına 4 adet kitap bile sığdırmış.
12.  Betty Holberton (1917-2001)
Jean BARTIK ile ENIAC projesinde çalışan 6 kadın programcıdan biri olan Hobberton, 2. Dünya Savaşı sırasında merminin izlediği yol hakkında hesaplama yapmak isteyen ordu tarafından “computor” olarak işe alınıyor ve sonrasında ENIAC projesi için seçiliyor. Daha sonra UNIVAC, BINAC, FORTRAN ve COBOL üzerinde çalışmalar yapıyor. İlk “generative” programlama dilini(MERGE/SORT) ve ilk istatistiksel analiz paketini geliştiriyor. ENIAC projesinde çalışan 6 kadın içerisinden Augusta Ada Lovelace ödülüne sahip olan tek programcı. Ayrıca IEEE tarafından verilen en prestijli ödüllerden biri olan Computer Pioneer Award’u da “merge/sort generator”ı yarattığı için kazanmış ve “derleme hakkındaki ilk fikirlere ilham kaynağı olan insan” olarak adlandırılmıştır.
13.  Frances Allen (1932-)
Frances Allen, Amerikan Bilgisayar Bilimcisi ve derleyici optimizasyonu konusunda bir öncü. Derleyiciler, kod optimizasyonları ve paralelleştirme üzerine yeni ufuklar açan çalışmalar yapmış olan Allen, NSA için de güvenlik kodları yazmış. IBM'in ilk kadın üyesi olan Allen, 2006 yılında Bilgisayar ve Teknoloji dünyasının Nobel'i olarak kabul edilen Turing Ödülünü alan ilk kadın ünvanına da sahip olmuş.
14. Jean E. Sammet(1928-)
Jean Sammet, 1962 yılında FORMAC dilini geliştiren ve COBOL'un orjinal grubunda yer alan Amerikan Bilgisayar Bilimcisi. ACM'in ilk kadın başkanı olarak da tarihte yerini almış olan Sammet, SICSAM(Special Interest Committee on Symbolic and Alegbraic Manipulation)'in de kurucusu. Pek çok prestijli ödüle sahip olan bu başarılı kadın bu seneki NCWIT Pioneer ödülünün de sahibi.
15. The Ladies of ENIAC
Jean Jennings Bartik, Kay McNulty, Betty Snyder, Marlyn Wescoff, Fran Bilas ve Ruth Lichterman ENIAC üzerinde çalışan ilk "computor"lar, hatta "computor" iş tanımı ilk kez kendileri için kullanılmış. İlk yazılım uygulaması ve ilk programlama sınıfları bu 6 kadının çalışmaları sayesinde oluşturuluyor. Rahmetle anıyoruz bu ilham veren, başarılı kadınları...


Daha pek çok başarılı kadın bulunmakta, bunlar sadece birkaçı. Umarım başarı için çalışan, didinen bir nesil olur bizden sonraki nesile de böyle yazılar yazdırabilir ve yeni ilham kaynakları olabiliriz.

Görüşmek dileğiyle…
Ceren AKSU





Hiç yorum yok:

Yorum Gönder

Sabaha kadar açığız!

Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...