İlk bilgisayar programcısının bir kadın olduğunu biliyor
muydunuz? Ya da ilk elektrikli bilgisayar olan ENIAC’ın 6 programcısının da
kadın olduğunu… Ya da İnternet'in bir annesinin olduğunu… Ya da şu an cep
telefonlarının kullandığı sistemlerden birinin mucidinin bir kadın olduğunu… Ya
da Bilgisayar Biliminde ilk profesörün bir kadın olduğunu… Ya da bu alanda
alınan ilk patentin bir kadına ait olduğunu… “Dijital Dünyada en çok ilham
veren 20 kişi” listesine 2 kere üst üste girmeyi başaran ilk ve tek insanın bir
kadın olduğunu da bilmiyordunuz değil mi? Karşınızda adını bile belki hiç
duymadığınız teknolojik dünyada büyük başarılara imza atmış, ilham veren
kadınlar, kadınlarımız…
1. Ada LOVELACE (1815-1852)
Esasen Matematikçi ve Yazar olan Ada, Charles Babbage’ın
Analitik Motoru adlı bilgisayarı üzerindeki çalışmaları ile biliniyor. Motor
hakkındaki notları, bir makine tarafından işlenmek üzere yazılan ilk
algoritmayı içerdiğinden dünyanın ilk bilgisayar programcısı olarak kabul
ediliyor. 1970 yılında geliştirilen bir programlama diline de onun onuruna
“Ada” ismi verilmiş. Bir ilginç yanı da Şair Lord Byron’ın evliliğini yıkan
gayri meşru kızının Ada LOVELACE olması.
2. Grace Murray HOPPER (1906-1992)
3. Jean Jennings BARTIK (1924-2011)
Jean BARTIK de esasen bir Matematikçi ve bilgisayarla
ilişkisi “ENIAC” adlı çokta popüler olmayan bir proje üstünde çalışan 6 bayan
programcıdan bir tanesi olarak başlıyor. Sözü geçmişken ENIAC elektrikle
çalışan ve elektronik veri işleme kapasitesine sahip ilk bilgisayar. ENIAC’tan
sonra BARTIK, “BINAC” ve “UNIVAC I” bilgisayarlarının yapımında da görev almış.
Nerede olduğunu tam hatırlayamasam da adına açılmış bir müze bile bulunmakta.
WITI, Computer History Museum ve IEEE Computer Society’de BARTIK’e ödül verip
onurlandıran kurumlardan birkaçı.
4. Radia PERLMAN (1951-)
Radia PERLMAN, MIT mezunu Yazılım ve Ağ Mühendisi. Kendisini
“Internetin annesi” ya da Spanning-Tree Protokolünün(STP) yaratıcısı olarak
hatırlayabileceğimizi düşünüyorum ama hakkında Türkçe kaynağa henüz
rastlayamadığım için bunu çok da düşünmemeliyim sanırım. Ne acı ki halen
Intel’de çalışan adını bile bilmediğimiz bu başarılı kadın aslında 2 kere
“Dijital Dünyada en çok ilham veren 20 kişi” listesine girmeyi başarmış ve bu listelere
üst üste girmeyi başaran ilk insan. Bir de keşke insanlar ölmeden kıymetlerini
bilebilsek…
5. Carol SHAW (1955-)
Carol SHAW, dünyanın ilk kadın bilgisayar oyunu programcısı.
Önce ATARI’de Polo (1978) ve 3-D Tic-Tac-Toe(1979) oyunlarını tasarlıyor
ardından Activision bünyesine katılıp River Raid adlı oyunu yaratıyor. [İnternette
araştırma yaparken birçok Carol SHAW’a rastladığım için yanlış bilgi vermekten
korkuyor ve sadece doğruladıklarımı yazıyorum.]
6. Roberta Williams (1953-)
Okuduğum en güzel hikâyelerden biri ve ne yazık ki yine
Türkçe kaynak Roberta Williams için de yok. Roberta Williams eşiyle birlikte
video oyunları tasarlayan başarılı bir iş kadını, video oyunu tasarımcısı ve
yazar( ki bu bi’ nevi bükemediğin eli öpeceksin olmuş, darısı tüm eşi oyun
bağımlısı kadınlarımızın başına J
). İlk oyunları “Mystery House(1980)”, bilinen ilk grafik içerikli macera oyunu
olarak tarihe geçmiş. İkinci oyunları olan “Wizard and the Princess(1980)” ise
grafiklere renkleri eklemiş. Bu çiftin ilk ciddi başarısı ise “King’s
Quest(1984-1998)” serisiyle yakalanmış ve almış başını gitmiş. 22 tane oyunu
bulunan Williams, her ne kadar emekli olmuş gibi gözükse de 2011’de kendisiyle
yapılan bir röportajda eşiyle birlikte sosyal ağlar için bir oyun tasarladıklarını,
vakitlerini böyle geçirdiklerini söylemiş. Oyunun adı Old Manor, akıbetini
henüz bilmiyorum.
7. Carla MENINSKY
Carol SHAW’dan bahsedip ATARI’de çalışan bir diğer kadın
programcı olan Carla MENINSKY’den bahsetmemek olmaz. Meninsky’nin annesi bir
programcı bu yüzden bu işe erken yaşta başlamış ama Psikoloji okuyarak sağ
gösterip sol vurmuş. Bir diğer şaşırtmacası da Atari’de işe başlaması,
diplomasının bir işe yaramayacağını bildiği için “Computer Vision” konusunda
bir fikir ile Atari’nin kapısını çalmış ve fikriyle işe alınmış. Atari ’deki
kariyeri, ödül kazandıran Dodge ‘Em, Warlords, Star Raiders gibi oyun
tasarımlarıyla devam etmiş. Atari ’den ayrıldıktan sonra bir süre Electronic
Arts(EA) da çalışmış ve sonra Microsoft ile yaşadığı bir problem yüzünden Hukuk
okumaya karar vermiş(bilgiler pek net değil ama dedikodular bu yönde).
Psikoloji, bilgisayar programcılığı ve hukuk diplomalarını elinde bulunduran
Meninsky, röportajlarından anladığım kadarıyla şu anda da “iş neredeyse o alana
giderim” kafasında.
8. Sophie(Roger) WILSON(1957-)
Sophie WILSON, Cambridge’den mezun Bilgisayar Bilimcisi ve
Matematikçi. Başarıları arasında Acorn Micro-Computer, Acorn Atom’s BASIC
programlama dili ve Acorn Replay bulunmakta. 1983 yılında ilk RISC
işlemcilerden biri olan ARM için tasarladığı komut setleri 1990 ve 2000lerde en
başarılı IP-core olarak görülmüş ve görülmekte. Biraz özel hayat belki ama
WILLIAMS transseksüel olmasına rağmen “The most Important Women in Tech
History” listesine girmeyi başarmış alanında eşsiz bir insan.
9. Karen SPARCK JONES(1935-2007)
İngiliz Bilgisayar Bilimcisi ve “Information Retrieval”
kavramının yaratıcısı. Doğal diller ve “Information Retrieval” alanında pek çok
çalışması mevcut, bunlardan en önemlisi günümüzde de arama motorlarında
kullanılan IDF.
Amerikalı Matematikçi olan HOOVER Bell Laboratuvarlarında
çalışırken “computerized telephone switching system” adlı bilgisayar ekranı
yardımıyla gelen aramaları izleyen bir sistem icat eder. Halen daha da
telefonlarda HOOVER’ın sistemi kullanılmaktadır. Bilgisayar yazılımı konusunda alınan ilk patent kendisine aittir ve hayatına pek çok ödül ve başarı sığdırmış
başarılı bir kadındır.
11. Rahibe Mary Kenneth Keller (1914-1985)
Belki de hikayeler arasında beni en çok şaşırtanı Rahibe
KELLER oldu. Kendisi Bilgisayar Bilimi dalında profesörlük ünvanını alan ilk
insan. Erkek egemen Dartmouth College’de BASIC dilini geliştiren takım
içerisinde de yer alan Rahibe, Bilgisayar Bilimi dışında Fizik ve Matematik
dallarında da geliştirmiş kendisini. Iowa’daki Clarke College’a Bilgisayar
Bilimi bölümünü açan ve 20 yıl bu bölümde hizmet veren Rahibe, hayatına 4 adet
kitap bile sığdırmış.
12. Betty Holberton (1917-2001)
Jean BARTIK ile ENIAC projesinde çalışan 6 kadın
programcıdan biri olan Hobberton, 2. Dünya Savaşı sırasında merminin izlediği
yol hakkında hesaplama yapmak isteyen ordu tarafından “computor” olarak işe alınıyor
ve sonrasında ENIAC projesi için seçiliyor. Daha sonra UNIVAC, BINAC, FORTRAN
ve COBOL üzerinde çalışmalar yapıyor. İlk “generative” programlama
dilini(MERGE/SORT) ve ilk istatistiksel analiz paketini geliştiriyor. ENIAC
projesinde çalışan 6 kadın içerisinden Augusta Ada Lovelace ödülüne sahip olan
tek programcı. Ayrıca IEEE tarafından verilen en prestijli ödüllerden biri olan
Computer Pioneer Award’u da “merge/sort generator”ı yarattığı için kazanmış ve “derleme
hakkındaki ilk fikirlere ilham kaynağı olan insan” olarak adlandırılmıştır.
13. Frances Allen (1932-)
Frances Allen, Amerikan Bilgisayar Bilimcisi ve derleyici
optimizasyonu konusunda bir öncü. Derleyiciler, kod optimizasyonları ve
paralelleştirme üzerine yeni ufuklar açan çalışmalar yapmış olan Allen, NSA
için de güvenlik kodları yazmış. IBM'in ilk kadın üyesi olan Allen, 2006
yılında Bilgisayar ve Teknoloji dünyasının Nobel'i olarak kabul edilen Turing
Ödülünü alan ilk kadın ünvanına da sahip olmuş.
14. Jean E. Sammet(1928-)
Jean Sammet, 1962 yılında FORMAC dilini geliştiren ve
COBOL'un orjinal grubunda yer alan Amerikan Bilgisayar Bilimcisi. ACM'in ilk
kadın başkanı olarak da tarihte yerini almış olan Sammet, SICSAM(Special
Interest Committee on Symbolic and Alegbraic Manipulation)'in de kurucusu. Pek çok
prestijli ödüle sahip olan bu başarılı kadın bu seneki NCWIT Pioneer ödülünün
de sahibi.
15. The Ladies of ENIAC
Jean Jennings Bartik, Kay McNulty, Betty Snyder, Marlyn
Wescoff, Fran Bilas ve Ruth Lichterman ENIAC üzerinde çalışan ilk
"computor"lar, hatta "computor" iş tanımı ilk kez kendileri
için kullanılmış. İlk yazılım uygulaması ve ilk programlama sınıfları bu 6
kadının çalışmaları sayesinde oluşturuluyor. Rahmetle anıyoruz bu ilham veren,
başarılı kadınları...
Daha pek çok başarılı kadın bulunmakta, bunlar sadece
birkaçı. Umarım başarı için çalışan, didinen bir nesil olur bizden sonraki
nesile de böyle yazılar yazdırabilir ve yeni ilham kaynakları olabiliriz.
Görüşmek dileğiyle…
Ceren AKSU
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder
Sabaha kadar açığız!